काय, किती व का घ्यावे ? आयुर्वेदानुसार शंका समाधान
फलवर्ग
फळे ( Fruits ) भाग 21
फळांविषयी माहिती घेत असलेल्या लेखमालेमध्ये आपण पुढील विषय जाणून घेऊ.
सीताफळ –
ऑक्टोबरच्या सुरुवातीला उष्णता सुरु झाली की ही फळे बाजारात विकायला आलेली दिसू लागतात. बाहेरून पृथ्वीप्रमाणे दिसणारे हिरवी काळपट साल असलेले व आत पांढरा सुगंधी गर आणि काळ्या रंगाच्या भरपूर बिया असलेले असे हे सीताफळ होय.
सीताफळाची फळे, पाने व बी यांचा उपयोग होतो.
सीताफळाचे फळ –
- हे फळ ऑक्टोबर मधील उष्णतेला तोंड देण्याचे काम फार उत्तम प्रकारे करते.
- सीताफळ हे फळ शक्यतो दुपारी खावे. याने दिवसाची उष्णता सहन होऊन शरीरास उष्णतेचे रोग होत नाहीत.
- अग्नीच्या जवळ किंवा उष्णतेच्या संपर्कात काम करणाऱ्या लोकांना सतत तहान लागणे, घसा कोरडा पडणे अशा तक्रारी जाणवत असतात. त्यांना हे फळ अत्यंत उपयुक्त ठरते. तहान लागणे कमी होऊन शरीराचे होत असलेले शोषण कमी होते.
- बाळान्तिणीस अंगावर भरपूर दुध येण्यास या फळाच्या सेवनाने मदत होते. स्तनपान करवून थकवा येत असल्यास या फळाचा सुंदर उपयोग होतो.
- लहान मुलांनाही या फळाच्या सेवनाने विशेष पोषण मिळते. व बालक सुदृढ होण्यास मदत होते. मात्र कोणत्याही वयाला कफाचा त्रास असताना सीताफळ देऊ नये.
- हाताच्या तळव्यांची व तळपायांची आग होत असल्यास सीताफळ खावे यामुळे शरीरास थंडावा येवून उष्णतेचे त्रास कमी होतात.
सीताफळाचे बी –
सीताफळाचे बी हे चावून खावू नये. याने दातांना त्रास होऊ शकतो.
केस धुण्यासाठी सीताफळाच्या बीचे चूर्ण उपयोगी पडते. याने केस सुंदर व लांब राहतात. केसांमध्ये कोंडा होण्याचे प्रमाणही याने कमी होण्यास मदत होते. मात्र डोळ्यात जाऊ देऊ नये. ( आयुर्वेदीय वैद्याच्या सल्यानेच याचा वापर करावा. )
सीताफळाची पाने –
शरीरावरील गळवे लवकर पिकण्यासाठी याचे पोटीस बांधावे.
डोक्यामध्ये चाई पडल्यास सीताफळाच्या पानांचा रस चोळून लावावा, याने गठ्या गठ्याने गेलेले केस परत येण्यास भरपूर प्रमाणात मदत होते. ( सीताफळाची पाने विषारी असतात, याचा रस डोळ्यात जाणार नाही याची काळजी घ्यावी. )
कोरड्या इसबासारख्या त्वचारोगांमध्ये सीताफळाच्या पानांची चटणी करून हळद इ घालून लेप केल्यास उत्तम उपयोग होतो. ( आयुर्वेदीय वैद्याच्या सल्यानेच याचा वापर करावा. )
सावधानता –
- सर्दी –खोकला हे वारंवार होण्याची सवय असलेल्यांनी सीताफळ खाणे पूर्णपणे टाळावे. यामुळे कफाची जास्त प्रमाणात वाढ होऊन त्रास बळावण्याची शक्यता जास्त असते.
- सकाळी रिकाम्यापोटी सीताफळ खाऊ नये.
- ज्या – ज्या रोगांमध्ये सूज येते ( मग ती कुठेही असो ) त्या रोगांमध्ये सीताफळ खाणे पूर्ण पणे निषिद्ध समजावे.
- ऑक्टोबर हिट मध्ये जरी हे फळ अत्यंत उपयोगी असले तरी सर्दी, शिंका इ त्रास असणार्यांनी खाऊ नये.
- याच्या पानांचा रस डोळ्यात जाऊ नये म्हणून काळजी घ्यावी लागते.
–क्रमशः
– वैद्य आनंद कुलकर्णी M.D. (Med. Ayu),
CYEd, DYA, MA (Sanskrit)
अमृता आयुर्वेद पंचकर्म सेंटर, नागेश टॉवर, हरिनिवास, ठाणे प. मो. 9869105594
For more ………
Old articles about vegetables and fruits available
please see the articles on www.amrutaayurved.in
For Consultation with Expert Doctor of Amruta Ayurved Panchakarma Center
Contact – 9869105594
For more informative articles and details, please see the articles on www.amrutaayurved.in
All Type of Ayurveda treatments, Panchakarma are available at Amruta Ayurved Panchkarma Center, Thane, Mumbai, India. Mob – 9869105594
For more informative Ayurveda articles –